Systeemdenken
In het Grieks betekent het woord "systèma" organisch geheel. Dit impliceert dat men niet alleen naar de afzonderlijke delen kijkt, maar in tegendeel rekening houdt met alle aspecten en de relaties tussen die diverse aspecten.
Die relaties zijn niet altijd zichtbaar en voor de hand liggend. Het systeemdenken kijkt dus ook naar wat er onder oppervlakte zit, naar de dieper liggende verbanden. Het systeemdenken ziet dus niet alleen het topje van de ijsberg, maar ook alles dat eronder zit.
Vaak nemen we maatregelen en beslissingen op basis van wat we "objectief" zien... niet zelden is dat enkel wat boven het wateroppervlak zichtbaar is. Belangrijk is echter dat we verder kijker, dieper graven... we dienen het lineaire denken te verlaten en ook kijken naar eventuele circulaire verbanden.
Systeemdenken vraagt dus om een mentaliteitsverandering: van zuiver oppervlakkig en lineair kijken en denken, naar dieper en circulair kijken en denken. Het fundamentele principe van deze verschuiving is dat alles met elkaar verbonden is en elkaar wederzijds beïnvloedt en dat er meer is dan wat men aan de oppervlakte kan zien.
Een belangrijke manier om te oefenen in systeemdenken is het gebruiken van verschillende brillen om naar een situatie te kijken: hierdoor kan je verschillende perspectieven zien en kijk je verder dan wat je oppervlakkig zou opmerken. Net deze manier van kijken, brengt groei en verandering teweeg. Door een situatie vanuit verschillende invalshoeken te benaderen en dieper te graven doe je niet alleen meer recht aan de complexiteit van heel wat situaties, maar geef je ook aan dat er wederzijds beïnvloedende factoren zijn. Dit leidt er toe dat je op een neutralere manier (zonder schuldinductie) aan de slag kan.
Basisopdrachten binnen het systeemdenken zijn:
- Het hanteren van het principe van verbinding. Dit betekent dat je elke persoon of ieder facet dat onderdeel maakt (of gemaakt heeft) van het systeem een rechtmatige plek geeft binnen het systeem.
- Het kijken naar (on)bewuste patronen en dynamieken binnen het systeem en deze bloot te leggen.
- Het bestuderen van onderlinge invloeden en de impact ervan.
- Het in- en uitzoomen en kiezen voor een gemeenschappelijk doel.
- Het zorgen voor evenwicht binnen het systeem. Opgelet evenwicht is niet gelijk aan een statische situatie, evenwicht kan ook dynamisch zijn. Evenwicht is noodzakelijk om te voorkomen dat het system ontwricht wordt.
